Assessments zijn er in veel verschillende vormen, maar doorgaans bestaat een assessment uit de volgende onderdelen: intellectuele capaciteitentests (intelligentietests), persoonlijkheids- drijfveren- en motivatievragenlijsten, praktijksimulatie en een interview. Bij Xiel is de concrete vraagstelling die er aan een assessment bij Xiel voorafgaat bepalend voor de exacte invulling. Daarbij spelen context variabelen, zoals complexiteit, afbreukrisico en specifieke vaardigheden een belangrijke rol in de samenstelling van het assessmentprogramma. Bij Xiel is een assessment maatwerk en niet ‘one size fits all’.
Intellectuele capaciteitentests zijn tests die inzicht geven in het algemeen redeneervermogen van de deelnemer. Uit onderzoek is gebleken dat er een belangrijke ‘voorspellende waarde’ uitgaat van dit gegeven. Zie ook “Wat is de waarde van een assessment?”
Intellectuele capaciteitentests zijn tests die binnen een bepaalde tijd moeten worden afgerond. Xiel werkt over het algemeen met zogenaamde adaptieve capaciteitentests; dit houdt in dat de deelnemer een moeilijker of gemakkelijker vraag krijgt op basis van het respectievelijk goede of foute antwoord op de vorige vraag. Op deze manier kan in heel korte tijd een zeer valide beeld van intelligentie worden opgebouwd. Veelal wordt dit onderdeel online afgenomen; wat betekent dat men het op een moment en plaats naar keuze kan invullen.
Persoonlijkheidsvragenlijsten zijn vragenlijsten die inzicht geven in stabiele persoonskenmerken van de deelnemer. Hiervoor wordt in veel gevallen het Big5 model uit de psychologie gebruikt. Deze theorie kent vijf dimensies waarvan wordt aangegeven dat deze iedere persoonlijkheid kunnen kenschetsen. De dimensies zijn: extraversie, altruïsme, emotionele stabiliteit, openheid van geest en consciëntieusheid.
Praktijksimulaties zijn erop gericht om inzicht te verkrijgen in het beïnvloedingsrepertoire van de deelnemer; welke gedragsregisters heeft men ter beschikking om een duurzaam resultaat te bereiken. Dit houdt in dat tegenover een acteur een rol gespeeld moet worden met als doel om iets gedaan te krijgen van de ander terwijl deze dat eigenlijk niet wil of iets anders wil. Dit kan in een onderhandelingssetting, in een commerciële setting, als leidinggevende of als adviseur. Voor verschillende contexten zijn uiteenlopende simulaties beschikbaar.
Een interview is een persoonlijk gesprek met een assessmentadviseur. In dit gesprek wordt diepgaand ingegaan op motivatie, gedragsrepertoire, kwaliteiten en aandachtspunten. Tegelijkertijd worden de andere elementen van het assessment besproken en wordt hieraan duiding gegeven om aan het einde van het gesprek een eerste mondelinge terugkoppeling te kunnen geven.